Εκφοβισμός: πώς θα καταλάβω αν κάτι δεν πάει καλά;

Όσο περνάει ο καιρός, τόσο πιο συχνά ακούμε για περιπτώσεις μαθητών που πέφτουν θύματα 

εκφοβισμού. Την ίδια ώρα, δίνονται συμβουλές, οργανώνονται εκστρατείες, γίνεται προσπάθεια να ευαισθητοποιηθούν όλοι, να είναι σε εγρήγορση κ.ο.κ.. Όμως, κάθε φορά, ένα νέο περιστατικό έρχεται στη δημοσιότητα και κάθε νέα φορά υπάρχουν οι ίδιες απορίες για το τι γίνεται τελικά και πόσο αποτελεσματικά είναι όσα γίνονται.  

Όλοι οι γονείς, είτε το δείχνουν και το εκφράζουν είτε όχι, ανησυχούν μήπως το παιδί τους βρεθεί σε μια παρόμοια θέση, δηλαδή να γίνει θύμα εκφοβισμού, ή ακόμα να προκαλέσει εκείνο μια αντίστοιχη κατάσταση, γιατί, κακά τα ψέματα, όλοι μας, στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και σχολικής ζωή, κάποιες φορές μας φέρθηκαν άσχημα και κάποιες άλλες φερθήκαμε εμείς…

Είναι γεγονός ότι η παιδική και εφηβική ηλικία, με τον μεγάλο πλούτο των συναισθημάτων, έχει και πολλούς τσακωμούς, ανταγωνισμούς, αδικίες… Επίσης, είναι γεγονός ότι πολλά παιδιά επιστρέφουν στο σπίτι και δεν περιγράφουν, δεν μιλάνε για το πώς πέρασαν, τι έγινε εκεί. Αυτό σε συνδυασμό με το ότι μπορεί ταυτόχρονα να είναι ήρεμα και χαμηλών τόνων παιδιά, συχνά φέρνει μεγαλύτερη ανησυχία στους γονείς.

Και τότε τι κάνουμε; Πώς μπορούμε να καταλάβουμε ή και να διαγνώσουμε αν στην καθημερινότητα του παιδιού μας κάτι πάει στραβά;

Καταρχήν η επιλογή να πιέσουμε το παιδί να μιλήσει, σίγουρα δεν βοηθάει. Το πιο πιθανό είναι, αργά ή γρήγορα, να προκαλέσει δυσφορία ή εκνευρισμό στο παιδί, με αποτέλεσμα να απομακρυνθεί και να μη θέλει να μοιράζεται τις εμπειρίες του.

Πιο σημαντικό εδώ είναι να δημιουργούμε και να ενισχύουμε ένα κλίμα αποδοχής και κατανόησης, ώστε όταν χρειαστεί, να νιώθει πρόσφορο το έδαφος για να μιλήσει και να εκφραστεί.

Μια εύκολη πρακτική, που πάντα βοηθάει στο να αρχίσει ένα παιδί να μιλάει, είναι μια βόλτα με το αυτοκίνητο ή άλλο μέσο μεταφοράς. Η έλλειψη της δυνατότητας να κάνει κάτι και οι εξωτερικές εικόνες που εναλλάσσονται, συχνά πυροδοτούν στα παιδιά ακατάσχετες φλυαρίες ή/και ερωτήσεις! Ακόμα και στα πιο ολιγόλογα. Είναι μια νεκρή ώρα που πρέπει κάπως να περάσει μέχρι να φτάσουμε στον προορισμό μας. Κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να πει κάτι. Κι όμως τα παιδιά, εκείνη την ώρα νιώθουν μια παράξενη ελευθερία να πουν ό,τι περνάει από το μυαλό τους!

Καλά όλα αυτά, όμως το ερώτημα παραμένει. Τι γίνεται όταν δεν μιλάνε; Πώς μπορώ ως γονιός να διαγνώσω αν κάτι δεν πάει καλά;

Λοιπόν, τα πράγματα είναι πιο απλά από ό,τι μπορούμε να φανταστούμε.

Ας το πάρουμε από την αρχή. Όταν κάθε άνθρωπος γεννιέται δεν μπορεί να επικοινωνήσει με λέξεις. Όμως επικοινωνεί πολύ καλά με τις εκφράσεις του προσώπου, το γέλιο, το κλάμα… Όλες οι μαμάδες, αφού γεννήσουν, πολύ σύντομα αποκτούν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται το παιδί τους, ξεχωρίζοντας το κλάμα του. Αλλιώς κλαίει όταν πεινάει, αλλιώς όταν πονάει, αλλιώς από βαρεμάρα, από φόβο, από κούραση…

Το ότι μεγαλώνει και κατακτά τον κώδικα επικοινωνίας, άρα μπορεί να εκφράζει σκέψεις με λόγια, δε σημαίνει ότι παύουν οι υπόλοιπες εκφράσεις. Όπως αντίστοιχα και στους ενήλικες, που μπορεί να μην κλαίμε με την ίδια συχνότητα όμως το συναίσθημά μας βγαίνει στην έκφραση του προσώπου και τη συμπεριφορά μας.

Όσο ολιγόλογο κι αν είναι ένα παιδί, αρκούν μερικά λεπτά παρατήρησης για να καταλάβουμε αν είναι καλά ή κάτι το προβληματίζει ή το στεναχωρεί. Όσο κι αν δεν μιλάει, ένας γονιός μπορεί να το καταλάβει από το βλέμμα, το περπάτημα, τον τρόπο που επικοινωνεί με τους φίλους του, τη γενικότερη διάθεση που έχει…

Ακόμα κι αν ένας γονιός δεν μπορεί να είναι πολλές ώρες με το παιδί του, ξέρει πώς να το «διαβάζει»! Κάθε γονιός είναι ο πιο ειδικός από κάθε άλλον ειδικό για το παιδί του. Είναι ο μόνος που το γνωρίζει όσο κανείς άλλος. Κάθε άλλος που έρχεται σε επαφή με κάθε παιδί, βλέπει και αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα εκείνης της στιγμής – εκείνης της εποχής. Όμως, μόνο ο γονιός ξέρει όλη την εξέλιξη και τα στάδια που πέρασε.

Ας «θυμηθούμε» την ικανότητα να ακούμε και να βλέπουμε τα παιδιά μας, ακόμα κι αν δεν μας μιλάνε για το τι συμβαίνει μέσα τους. Ας είμαστε εκεί, δημιουργώντας κλίμα ασφάλειας και αποδοχής και τότε, σίγουρα, όταν έρθει η ανάγκη, θα το αντιληφθούμε και θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε τη συνθήκη ώστε να μας μιλήσει!