Κ(άπα) όπως κρατάω

Τι θα μπορούσε να δώσει μια λέξη σαν κι αυτή; Ποιο νόημα μπορεί να περιέχει;

Από τις πολλές και κάπως παρεμφερείς ερμηνείες της θα δοκιμάσω αυτές όπου το κρατάω έχει το νόημα της διατήρησης αλλά και της διάρκειας και συνέχειας. Όσο πιο απλή μια λέξη, τόσο μεγαλύτερη και ευρύτερη χρησιμότητα και εφαρμογή έχει. Έτσι και αυτή!

Ως άνθρωποι, παρατηρώ ότι έχουμε την τάση ή το χαρακτηριστικό να κρατάμε πράγματα ή/και καταστάσεις. Κρατάμε αντικείμενα ως ενθύμια και κρατάμε συνήθειες. Τα φυλάμε. Δεν τα αποχωριζόμαστε ακόμα κι αν βλέπουμε ότι δεν έχουν καμία χρησιμότητα ή μπορεί και να μας δυσκολεύουν.

Τα ενθύμια παίρνουν οντότητα από κάποιον. Μέσω αυτών είναι σαν να κρατάμε κάποιον κοντά μας. Πόσο συχνό είναι το φαινόμενο να μην πετάμε κάτι επειδή το έδωσε ή το είχε κάποιο σημαντικό σε εμάς πρόσωπο. Και το πράγμα γίνεται πιο έντονο αν το αγαπημένο αυτό πρόσωπο έχει φύγει από τη ζωή. Τότε το αντικείμενο γίνεται ακόμα πιο πολύτιμο και σημαντικό.

Φέρνει ο αγαπημένος μου λουλούδια κι εγώ τα κρατάω παρόλο που έχουν ξεραθεί. Ή φεύγει για ταξίδι και κρατάω κάτι δικό του για να μου τον θυμίζει. Έτσι είναι σαν να είναι εδώ. Φτιάχνω χώρο που συνεχίζουμε να είμαστε μαζί, λες και η απόσταση αλλοιώνει την εσωτερική εγγύτητα ή προκαλεί φθορά στη σχέση. Κι όμως, αυτό είναι τόσο συχνό και ανθρώπινο σαν ενέργεια… Είναι η προσπάθεια να κρατήσουμε κάποιον κοντά.   

Κάπως έτσι λειτουργεί και με τις συνήθειες ή αυτά που αποφασίζουμε. Αποκτώ μια συνήθεια και δε λέω να την αποβάλλω. Συνήθειες όπως το κάπνισμα ή το να ακολουθώ έναν συγκεκριμένο δρόμο για να πάω κάπου ή έναν συγκεκριμένο τρόπο να κάνω κάτι. Με αυτόν τον τρόπο, συχνά σταματάω να ελέγχω τον εαυτό μου και συνεχίζω τη συνήθεια σχεδόν αυτόματα ή έχοντας εκείνη γίνει ανάγκη, χωρίς εγώ να έχω επίγνωση γι’ αυτό.

Στην πραγματικότητα μια συνήθεια, όταν περάσει ένα εύλογο διάστημα, γίνεται κομμάτι του εαυτού μου. Εγώ που την ακολουθώ είναι σαν να αποκτώ οντότητα από αυτή ή μια ιδιότητα – ένα χαρακτηριστικό. Επιβεβαιώνω κάτι σε μένα ή και στους άλλους. Πόσο εύκολα αυτό το αποχωρίζομαι; Καθόλου! Αν το αποχωριστώ είναι σαν να κόβω και να πετάω ένα κομμάτι του εαυτού μου. Και αυτό δεν έχει να κάνει με τους άλλους όσο με εμένα τον ίδιο. Έχω τη συνήθεια να ελέγχω τις πόρτες του αυτοκινήτου όταν κλειδώνω ή να κάνω ένα τσιγάρο και να κοιτάζω το κινητό μου μόλις ξυπνάω. Τι μου προσφέρει; Σε τι με βοηθάει; Το μυαλό παίζει παιχνίδια που απαντούν σε τι βοηθάνε όλα αυτά ή στο γιατί τα κάνω. Όμως αυτά δε γίνονταν πάντα. Δε γεννήθηκα κάνοντας όλα αυτά αλλά τα απέκτησα ή μάλλον τα αποφάσισα στην πορεία. Άρα γιατί δεν μπορώ να τα αποβάλλω; Και η απάντηση είναι, θεωρώ, απλή:

Η κάθε συνήθεια και το καθετί που αποφασίζω να κάνω που έχει περιοδικότητα και σταθερότητα, μου δίνει ασφάλεια και χαρακτηρίζουν κάτι από εμένα ως άνθρωπο. Ένα σαφές και σταθερό πρόγραμμα δίνει τη σιγουριά ότι γνωρίζω πού είμαι και προς τα πού κινούμαι. Στη δουλειά ξέρω τι ώρα πρέπει να πάω και τι ώρα φεύγω. Το ότι κάθε Σάββατο κάνω δουλειές στο σπίτι ή κάθε Παρασκευή βγαίνω για βράδυ, δίνει έναν ρυθμό και ένα ασφαλές πλαίσιο στο οποίο κινούμαι και που αν κάποιος το αλλάξει δημιουργείται κάποια μικρή ή και μεγαλύτερη ανισορροπία. Πόσο εύκολα κάνουμε αλλαγές σε όλα αυτά; Πόσο εύκολα σπάμε όλα αυτά τα κατεστημένα;

Κάπως έτσι συμβαίνει με τις συνήθειες. Μέχρι που φτάνουν να γίνονται τόσο πολύ κομμάτι του εαυτού μας που δυσκολευόμαστε να τις αλλάξουμε ή και να τις διακόψουμε. Κι αυτό με τη σειρά του γίνεται εμπόδιο και φέρνει δυσκολία και άσχημο συναίσθημα σε άλλες ενέργειές μας. Μας εγκλωβίζει.

Τώρα θα μου πείτε, καλά όλα αυτά αλλά τελικά τι κάνουμε; Η απάντηση είναι η μέση οδός. Δημιουργούμε συνήθειες ή ενέργειες που χαρακτηρίζονται από σταθερότητα και περιοδικότητα αλλά έχοντας την επίγνωση της απόφασής μας. Σίγουρα η τυχαιότητα και οι συνεχείς αλλαγές φέρνουν αναστάτωση. Το χρειαζόμαστε το σαφές πλαίσιο. Όμως χρειάζεται να είμαστε σε ετοιμότητα. Όταν οι συνθήκες αλλάζουν να μπορούμε το πλαίσιο που έχουμε δημιουργήσει να το τροποποιούμε ώστε να μειώνουμε τις δυσκολίες αλλά και να βρίσκουμε λύσεις και διεξόδους.

Τα παιδιά, παρεμπιπτόντως, όσο χρειάζονται αυτά τα πλαίσια και τους δίνουν ασφάλεια άλλο τόσο και με ευκολία μπορούν να προσαρμόζονται σε νέες συνθήκες. Η διαφορά των παιδιών από εμάς είναι ότι εμείς δύσκολα σπάμε όσα έχουμε μάθει. Τα κάνουμε ή τα ζούμε με βαρύτητα ιεροτελεστίας. Τα παιδιά έχουν ευελιξία, είναι ευπροσάρμοστα. Βλέπουν πού βρίσκονται, πώς είναι το περιβάλλον, τι έχει και τι τους προσφέρει και ανάλογα δρουν. Δεν κολλάνε σε ό,τι είχαν ως συνήθεια. Γι’ αυτό βλέπουμε ότι γεγονότα που εμάς μας φορτίζουν και μας βαραίνουν για πολύ καιρό, τα παιδιά τα ξεπερνούν πολύ πιο γρήγορα. Ένας ενήλικας δυσκολεύεται να φύγει από το μέρος ή το σπίτι που ζει. Ραγίζει η καρδιά του αν το πατρικό του σπίτι πουληθεί ή γκρεμιστεί για να χτιστεί κάτι άλλο. Οι σκέψεις τού ζητούν να κρατήσει ό,τι έχει και κάνει, παρόλο που αυτό μπορεί σαν κατάσταση να απέχει από αυτό που χρειάζεται ή από αυτό που θα ονειρευόταν.

Από την άλλη τα παιδιά μπορούν να ανταποκριθούν πολύ πιο εύκολα σε τέτοιες αλλαγές. Ζουν την κάθε στιγμή με πολύ λιγότερη σκέψη από ό,τι εμείς. Είναι γεμάτα συναισθήματα από ό,τι προκύπτει κάθε φορά αλλά γρήγορα αυτό φεύγει όταν οι συνθήκες του περιβάλλοντος αλλάζουν. Και αυτό απαντάει στο ερώτημα γιατί συχνά τα παιδιά δεν μιλάνε για τις εμπειρίες τους, γιατί επιστρέφουν από το σχολείο και δεν λένε πώς πέρασαν, τα όμορφα ή τα άσχημα αλλά αν πουν κάτι το λένε την ώρα που πάνε για ύπνο ή σε μια βόλτα. Ζουν και δρουν την κάθε στιγμή, εκείνη ακριβώς τη στιγμή που συμβαίνει. Τίποτα παραπάνω! Και όταν βρίσκονται σε κατάσταση που το παρόν τους δεν έχει πολλά να προσφέρει, όπως την ώρα που πάνε για ύπνο, τότε θυμούνται, σκέφτονται και συζητούν τα περασμένα.

Ως άνθρωποι κρατάμε πράγματα και συνήθειες σαν μια προσπάθεια να έχουμε ταυτότητα και να την έχουμε σε βάθος χρόνου. Οι φράσεις «από μικρή μου άρεσε να…» ή «η οικογένειά μου έχει την παράδοση να…» δείχνει ποια είμαι. Ποια ήμουν και ποια συνεχίζω να είμαι. Όμως μια συνήθεια δεν μπορεί να με κάνει τον άνθρωπο που είμαι. Η διακοπή της ή το πέταμα ενός αντικειμένου ή μιας συνήθειας είναι λογικό να δημιουργεί την αίσθηση ενός κενού όμως το κενό αυτό μπορεί να καλυφθεί με κάτι νέο, κάτι πιο λειτουργικό ή χρήσιμο που μπορεί να βοηθήσει και εξυπηρετήσει τις ανάγκες της ζωής μας στο εδώ και τώρα.

[πρώτη δημοσίευση στο bonumallmag, τεύχος 57,
https://bonusmallmag.wordpress.com/2017/07/04/kapa-opws-krataw/ ]