Έ(ψιλον) όπως εφηβεία

Εκτός από εκπαιδευτικός, τυγχάνει να είμαι και μαμά ενός εφήβου.

Ως δασκάλα συχνά με ρωτούν τι να κάνουν με τα παιδιά τους, πώς να μειώσουν, να ηρεμήσουν και να καταπραΰνουν τις εκρήξεις τους και να έχουν μια ζωή πιο βιώσιμη μες την οικογένεια. Το να δίνεις συμβουλές είναι εύκολο. Υπάρχουν πολλοί τυφλωσούρτες και πολλές συνταγές. Στην πράξη όμως;

Συχνά, ως μητέρα, ακολουθούσα τέτοιου είδους «συνταγές». Ακόμα πιο συχνά ένιωθα ότι δεν με καλύπτουν. Το ένστικτό μου έλεγε άλλα. Μπορώ να πω ότι έπεφτα στις παγίδες που έχουν αυτές οι «συνταγές» με αποτέλεσμα κάτι να κλονίζεται στη σχέση μου με τον γιο μου, να έχω μια αίσθηση ότι κάτι δεν λειτουργεί καλά και ότι ο μικρός πιέζεται με ένα τρόπο που δεν οδηγεί στο επιθυμητό αποτέλεσμα.

Τώρα είναι στην εφηβεία (τελειώνει φέτος το γυμνάσιο) και ως έφηβος διεκδικεί με κάθε τρόπο τα δικαιώματά του, την ελευθερία του και ό,τι άλλο θεωρεί ότι πρέπει να του ανήκει.

Ως εκπαιδευτικός γνωρίζω. Ως μαμά;

Αυτό που βλέπω (και ζω) είναι ότι τα πράγματα τελικά είναι πιο απλά. Πολλά και μεγάλα λόγια με υψωμένα δάχτυλα δεν χρειάζονται. Το μόνο που είναι αναγκαίο είναι λίγη απόσταση για παρατήρηση και κατανόηση του παιδιού, χώρο για να επικοινωνεί και εμπιστοσύνη με ταυτόχρονη ανάληψη ευθύνης.

Τα δύο πρώτα είναι η προϋπόθεση. Η βάση. Ένας έφηβος δεν είναι ένας άνθρωπος που πρέπει να ξέρει το σωστό ούτε κάποιος που πρέπει να προσαρμόζεται και να υπακούει στους γονείς του. Επομένως αυτό που χρειάζεται είναι να «βάλω τον εαυτό μου στην άκρη» για να αφουγκραστώ τις ανάγκες και τις ροές που υπάρχουν. Είναι μια παρατήρηση χωρίς τα κοινωνικά πρέπει και τις προσδοκίες. Είναι μια στάση που αναζητεί να δει, να συναντήσει έναν άνθρωπο (τι μουσική ακούει, πώς νιώθει στο σύνολο των φίλων, πώς προσπαθεί να ενταχθεί, τι τον εσωστρέφει, τι προφίλ θέλει να δείχνει, τι τον συναρπάζει και όχι το αν και πόσο καλά τα πηγαίνει στα μαθήματα).

Μετά, με τα άλλα δύο, έρχεται η ουσία. Εδώ συγκρούονται, συνήθως, τα «θέλω» τους με τα «πρέπει». Η ισορροπία έρχεται με συζητήσεις και ευθύνες. Αυτό που έχω κάνει με το γιο μου είναι καθετί που προβληματίζει να το βλέπουμε και να το συζητάμε από κοινού (με ηρεμία και όχι εν βρασμώ!). Του έχω μιλήσει για τη δικαιοσύνη και τις περισσότερες φορές αυτό είναι οδηγός μας. Ξέρει ότι έχει δικαιώματα και ξέρει ότι κι εγώ έχω δικαιώματα που και οι δύο τα διεκδικούμε, τα ονομάζουμε και βρίσκουμε τρόπους και λύσεις για να είμαστε ευχαριστημένοι. Δεν επέβαλα ποτέ να κάνει ή να μην κάνει κάτι. Όμως, μίλησα για το δικαίωμά μου να βγω για βράδυ παράλληλα με το δικό του, να βλέπει και να περνάει χρόνο με τους φίλους του. Ταυτόχρονα, κάθε δικαίωμα φέρνει και μια ευθύνη στον ίδιο αλλά και στον άλλο. Έχεις δικαίωμα να δεις τον φίλο σου, οπότε εγώ είμαι εδώ και έχω την ευθύνη να το ικανοποιήσω και έχεις την ευθύνη κι εσύ να τελειώσεις πρώτα με τις υποχρεώσεις σου, αλλά επειδή κι εγώ έχω το αντίστοιχο δικαίωμα, μόλις τελειώσω κι εγώ με τις υποχρεώσεις μου απέναντί σου κι εσύ θα κάνεις (ίσως) μια υποχώρηση. Ισότιμα και ξεκάθαρα.

Ένα πρωινό σηκωθήκαμε και στα πλαίσια αυτά του είπα ότι πρέπει να γίνουν κάποιες δουλειές στο σπίτι για να μπορέσουμε να προλάβουμε μια απογευματινή εξόρμηση. Από απλές, όπως το πέταμα των σκουπιδιών μέχρι πιο δύσκολες όπως το σφουγγάρισμα. Τις βάλαμε κάτω, τις γράψαμε και μόνος του διάλεξε τι θέλει να κάνει για το σπίτι. Μάλιστα, επειδή είχε και διάβασμα, στα διαλείμματα του διαβάσματος μου ζητούσε έξτρα χρόνο για να προλάβει κάποια από τις δουλειές. Τις έκανε με ευχαρίστηση. Υπήρχε αίσθημα από κοινού προσφοράς. Ένιωθε χρήσιμος.

Κατά καιρούς μου έχουν πει, με έκφραση συνοφρυωμένη, ότι θα έπρεπε να οριοθετώ πιο αυστηρά και ότι κακώς δεν τον πιέζω. Άλλοι πάλι με ρωτούν, επειδή είμαι δασκάλα, πόση πίεση του ασκώ και αν μαζί μου ασφυκτιά. Νομίζω πως έχω βρει την χρυσή τομή που όχι μόνο φέρνει ισορροπία αλλά του δίνεται η ευκαιρία να αυτονομείται, να μαθαίνει πώς να συνυπάρχει χωρίς μόνο να απαιτεί, να διεκδικεί τα δικαιώματά του και να αναγνωρίζει και να υπολογίζει και των άλλων. Σίγουρα είμαι σε θέση ισχύος αλλά η επικοινωνία μας (και πριν από αυτό η παρατήρηση και η κατανόηση) λειτουργεί εξισορροπηστικά. Όρια χρειάζονται και πρέπει να μπαίνουν. Αλλά να είναι λειτουργικά και να δικαιολογούνται λογικά. Έτσι, με βάση αυτά, όταν χρειαστεί, θα μπορεί ο κάθε έφηβος να δεχτεί περισσότερη πίεση και αυστηρότητα. Θα είναι ζήτημα δικαιοσύνης.

[πρώτη δημοσίευση στο "bonusmallmag", τεύχος 51
https://bonusmallmag.wordpress.com/2016/10/13/e-psilon-opws-efivia/ ]